Wandelroute: Uithuizen - Usquert (22,5 km)

Verslag van de route | zaterdag 19 december 2020

Dit is een wandelroute van 22,5 kilometer over het Hogeland in Noord Groningen. Het beginpunt is het dorp Uithuizen en de finish ligt in het dorp Usquert. Beiden plaatsen hebben een treinstation vanwaar je direct naar en van de stad Groningen kunt reizen. Het is een mooie wandeling door puur landelijk gebied waar je eerst weids uitzicht hebt over akkerland en het laatste deel rond Rottum voornamelijk over weiland met (mogelijk) grazend vee. Onderweg passeer je verschillende fraaie kerken, stellingmolens en kun je aan het begin de historische Menkemaborg bezichtigen. Ik liep deze route tijdens een lock-down waardoor musea gesloten waren dus ik heb de borg en de tuinen niet bezichtigd tijdens de wandeling. Wel gaat de route over de bospaden rondom de borg dus het gebouw en het omliggende compacte landgoed kun je sowieso van een klein afstandje zien.

De route begint dus bij het treinstation van Uithuizen. Op de kaart zie je dat het traject eerst nog even door het centrum gaat zodat je de fraaie middeleeuwse Dionysiuskerk kunt bekijken. Deze staat lokaal vooral bekend als de Jacobikerk. Daarna wandel je naar de Menkaborg die normaal gesproken te bezoeken is. Je kunt een kaartje kopen voor de borg + de tuinen of alleen voor de tuinen. Eten en drinken kan in het eveneens oude Schathoes dat er naast staat. Na het eventuele bezoek loop je nog even een rondje over het bospad dat in een vierkant rondom het landgoed ligt. Het was één van de korste dagen van het jaar en dus waren de schaduwen van de bomenrijen deze morgen enorm lang. Prachtig gezicht. Het bospad verlaat je in de zuidwestelijke hoek waar je een klein bruggetje treft. Volg dat paadje tot de weg en sla linksaf en nog eens links over het Snoekegatpad dat achter de Menkemaborg langs loopt. Aan het einde daarvan ga je rechts en wandel je het platteland op. Kijk links als je over de Moeshoornweg loopt en je ziet de witte toren van de Mariakerk in Uithuizermeeden in de verte. Al snel kom je op een tweesprong en ga je links en direct daarna bewandel je het bruggetje over de Uithuizermeedstermaar. Dat bruggetje heet 't Baalkje en het pad aan de overkant logischerwijs 't Baalkjepad. Eerst is dat een smaal paadje, vanaf de boerderij een zeer rustige weggetje. Dit traject leidt naar het kleine dorpje Oldenzijl waar de mooie Nicolaaskerk boven het landschap en bebouwing uitsteekt. De kerk heb je tijdens het wandelen voortdurend in het vizier.

In Oldenzijl ga je rechtsaf en wandel je langs deze middeleeuwse kerk. Op den duur kom je bij een splitsing en ga je links. Je loopt dan over een rustige weg langs enkele boerderijen. Die weg gaat over in een smal fietspad dat geflankeerd door het open veld leidt naar het kleine dorpje Eppenhuizen. Ook dat heeft een fraai kerkje. Niet middeleeuws maar van oorsprong 19e eeuws. Zoals zo veel kerken wordt er vanuit religieus opzicht geen gebruik meer van gemaakt maar vertegenwoordigd het wel historische en monumentale waarde. De voormalige kerk doet nu dienst als fotostudio maar het exterieur, samen met het baarhuisje en het kerkhofje is een mooi tafereel om van dichterbij te bekijken. De toegang tot het kerkterrein bevindt zich aan de Eppenhuizerweg (linksaf bij binnenkomst). Na Eppenhuizen volgt een traject naar het wierdedorpje Zandeweer. Bekijk het volgende tabblad als je de korte variant wilt lopen. De langere variant is echter mooier. Steek daarvoor de provinciale weg over en daarna ga je al snel 't Röstnutpad in, een weggetje waar geen auto's mogen rijden. Daarna ga je rechtsaf en wandel je op het dorp af. Ga het bruggetje over en ga direct rechts over het smalle Eppenhuistermaarpad. Dat loopt langs de Eppenhuistermaar, een smal stroompje. Onderweg zie je de historische aandachtstrekkers van het dorp als onderdeel van de skyline, namelijk de middeleeuwse kerk en de 19e eeuwse korenmolen Windlust. De route komt langs beide gebouwen. Let op de toren die apart van de kerk staat. Dat is niet uniek in Groningen maar het komt niet heel vaak voor. Na de passage door het oude dorpshart volgt een stukje weg naar het kleine dorpje Doodstil. Dat ligt op een kruispunt van drie relatief rustige wegen en een fiets/wandelpad. Bij de brug zie je een mooi wit huis dat vroeger een café was: café Boeskool. Aan de overkant van de weg zie je een stijlvol monumentaal pand staan, namelijk Villa Barmerhoek. Geen bezoekersattractie maar wel een blikvanger.

Onze wandelroute gaat linksaf, over de weg langs de Westerwijtwerdermaar. Dat is een traject van een kilometer of 3,5 waarbij je vrijwel alleen maar rechtdoor loopt. Eerst een stukje weg maar later voornamelijk over het fiets/wandelpad. Kijk schuin links voor je en je ziet de skyline van het dorp Kantens met haar middeleeuwse kerk en 19e eeuwse korenmolen. Aan het einde van het pad zie je de restanten van een oude steenfabriek. Daar ga je rechtsaf waardoor je al na een meter of honderd bij Rottum komt, een klein wierdedorpje. Volg de weg het dorp in en je loopt omhoog de wierde op waar wat leuke huisjes staan. Blijf rechtdoor lopen en je komt bij de mooie 19e eeuwse Kloosterkerk van het dorp. Het wordt geflankeerd door een kerkhof en ook door een minimuseum. Dat is 't Hoeske van Thais Joaptje, één van de kleinste huisje in Groningen. Het is ingericht zoals het in 1835 eruit moet hebben gezien en is gratis te bekijken. Wandel na het bekijken van het huisje en de kerk rechtdoor (over de Kloosterweg) tot je al snel niet meer verder kunt. Rechts schuin voor je (tussen twee heggen) bevindt zich het begin van een onverhard wandelpad. Dat loopt van de wierde af en over een klein bruggetje. Let op het mooie uitzicht over de sloot en de boerderijen en weilanden in de verte. Noordwaarts kijk je op het buurtschap Helwerd. Niet ver achter de boerderij die je daar ziet staat nog een boerderij en dat is het (privé) Bernleftheater. Daar weer pal achter bevindt zich een qua mythevorming belangrijke plek voor het regionale Christendom. Op die wierde(n) zou in de vroege middeleeuwen de missionaris Liudger de dichter Bernlef hebben genezen van blindheid. Dat zijn de twee Helwerder Wierden, een plek die door deze gebeurtenis in een bedevaartsoord veranderde. Het stukje land wordt nu beheerd door Stichting Het Groninger Landschap. Liudger was de meest invloedrijke missionaris in de provincie Groningen, dat toen overigens nog niet zo heette.

Blijf het korte onverharde pad rondom de wierde volgen en je komt weer bij de weg uit. Ga rechts en wandel net zo lang rechtdoor over de zeer rustige weg totdat je rechtsaf kunt. Dat is de tweede afslag, de eerste gaat naar een boerderij. Je wandelt langs een stukje bos en komt uiteindelijk bij een boerderij uit. Het weggetje gaat over in een smal pad dat langs en over de Usquerdermaar gaat. Op het vrij hoge bruggetje is er mooi uitzicht. Kijk vooral rechts want links zit Afvalbeheer Groningen. Na het bruggetje loop je nog een tijdje rechtdoor en uiteindelijk ga je rechts over de weg naar het dorp Usquert. Je wandelt door het buurtschap Westerhorn waar nog een mooie boerderij langs de weg staat. Onderweg zie je de toren van de middeleeuwse Kerk van Usquert duidelijk boven het maaiveld uitsteken. In deze plaats is tevens een mooie stellingmolen (Eva) te zien maar let ook op de fraaie villa's in het dorp. Die op de foto staat in de Hoofdstraat maar de meesten staan aan de Wadwerderweg die onderdeel uitmaakt van het beschermde dorpsgezicht van Usquert. Dit was namelijk een zeer welvarend dorp in de periode tussen de twee wereldoorlogen (Interbellum). Het Hogeland van Groningen is een flink akkerbouwgebied en graanprijzen in die periode waren zeer hoog. Het monumentale raadhuis aan de Wadwerderweg - ontworpen door de beroemde Berlage - is ook in die periode gebouwd.


Als fietsroute gebruiken?

Deze route is ook helemaal per fiets af te leggen, behalve dan het zeer korte onverharde traject in Rottum. Dat sla je dan gewoon over. Ook kun je beter het Eppenhuistermaarpad in Zandeweer overslaan en op de weg blijven. Dat is niet het meest ideale fietsterrein.

Interactieve kaart van de route (en omgeving)

In het geval u de pagina op een smartphone bekijkt:

Bekijk hier de interactieve kaart

Wandelroute en kaart: Uithuizen - Usquert (22,5 kilometer)

Deze wandelroute tussen de dorpen Uithuizen en Usquert (Groningen) via de dorpjes Oldenzijl, Eppenhuizen, Zandeweer, Doodstil en Rottum telt 22,5 kilometer. De route gaat over fiets/wandelpaden en rustige wegen. Onderweg zul je ook verschillende middeleeuwse en 19e eeuwse kerken zien, enkele korenmolens en u kunt normaal gesproken de Menkemaborg (en/of tuinen) bezichtigen. De route kan eventueel enkele kilometers worden ingeperkt door de korte route van Eppenhuizen naar Zandeweer te kiezen. Zie de groene stippellijn hier boven op de kaart.


Handig voor op de smartphone onderweg:

Bekijk hier de interactieve (in te zoomen) kaart van de route


Misschien handig:

GPX bestand van de route

Met het openbaar vervoer naar Uithuizen en Usquert

Trein: de dorpen Uithuizen en Usquert zijn prima per openbaar vervoer te bereiken. Ze liggen aan de spoorlijn tussen de stad Groningen en Roodeschool. De trein (Arriva) rijdt twee keer per uur, op zondag één keer per uur. Op bepaalde tijdstippen rijdt deze trein door naar de Eemshaven waar bijvoorbeeld de veerboot naar Borkum vertrekt. Dit is de spoorlijn Groningen (hoofdstation), Groningen Noord, Sauwerd, Winsum, Baflo, Warffum, Usquert, Uithuizen, Uithuizermeeden, Roodeschool en Eemshaven.


Bus: ook rijden er bussen (Qbuzz) naar en van Uithuizen:

Lijn 61: Groningen - Uithuizen via Zuidwolde, Bedum, Onderdendam, Middelstum, Kantens, Rottum en Usquert. Rijdt meestal elk half uur tussen Groningen en Middelstum. Eén keer per uur rijdt de bus dan door naar Uithuizen. Op zondag één keer per uur tussen Groningen en Middelstum, niet naar Uithuizen.

Lijn 41: Appingedam - Uithuizen via Holwierde, Bierum, Spijk, Eemshaven, Roodeschool en Uithuizermeeden. Rijdt één keer per uur, niet op zondag. Rit wordt uitgevoerd met een 8 persoonsbus.


Bekijk dienstregelingen: NS (ook voor Arriva diensten) | QBuzz