Typen boerderijen op het Groninger land
Noord Groningen is een gebied met veel platteland en dus ook veel in cultuur gebracht land met grote akkerbouwbedijven
en melkveehouders. De meeste akkerbouwers zitten in de noordelijke regionen van dit gebied en de melkveehouders vooral
in de strook daaronder, meer richting de stad Groningen. Het is echter geen harde grens, ook in het noorden zijn weilanden
met grazend vee en ook meer naar het zuiden zijn landerijen waar gewassen worden verbouwd. In Groningen eindigen veel
boerderijnamen op 'heerd'. Dat is namelijk de Groningse benaming voor boerderij. Boven bij de foto's ziet u bijvoorbeeld
de Annaheerd in Spijk, de Boukemaheerd in Uithuizen en de Framaheerd in Huizinge voorbijkomen.
Al dit cultuurland zorgt er uiteraard ook voor dat er veel boerderijen te zien zijn in Noord Groningen. Die boerderijen
zien er zeker niet allemaal hetzelfde uit, er zijn verschillende typen te onderscheiden. Zo heb je de kop-hals-rompboerderij
waarbij het huis via een lagere passage (de hals) verbonden is met de schuur. Dit type is in de loop der tijd onstaan
in Friesland en hier in het noorden van Groningen, evenals het westen van de provincie overigens. In het noorden vind je
ook vaak de variant waarbij de 'kop' dwars voor de hals en de schuur is gebouwd. Het huis is van voren gezien dus breder.
Dit wordt dus ook wel een dwarshuis genoemd of een Groninger of Hogelandse boerderij. Dit is dus een variant op de
kop-hals-rompboerderij.
Dan is er de eveneens fraaie Oldambster boerderij waarbij het tussenstuk veel breder is en net zo hoog is als het huis. Het Oldambt is overigens een cultuurlandschap
in de oostelijke helft van de provincie, een gebied dat hier op de website van Noord Groningen niet aan bod komt.
De Oldambster boerderijen zijn wat statiger en hebben niet zelden ook een slingertuin, een Engelse landschapstuin. De reden
voor die statigheid is dat de Groninger boeren in bepaalde tijdvakken zeer welvarend werden, met name in de 19e en begin 20e eeuw.
Een andere luxere variant is de villaboerderij waarbij de schuur verbonden is met een villa. Die komen wat minder vaak voor.
Een woord dat u hier in de provincie ook wel tegen zult komen is 'weem'. Dat is een andere naam voor een pastorieboerderij,
uiteraard vaak gesitueerd naast en tegenover een kerk. Mooie voorbeelden zijn 't Sael, een zeer oud gebouw in Groot Wetsinge
en het opnieuw opgebouwde exemplaar in Westeremden waar Museum Helmantel gevestigd is.
De meer imposante boerenhuizen worden ook wel
hereboerderijen genoemd. Uiteraard zijn er ook moderne boerenschuren en nieuwere huizen maar u zult de kop-hals-romp-boerderijen, de Hogelandse
boerderijen met hun dwarshuizen en de Oldambster boerderijen veelvuldig tegenkomen. De laatste twee varianten vooral in het noorden en noordoosten: in cultuurlandschappen het Hogeland
en Fivelingo. Een mooie streek om veel van van de meer statige hereboerderijen te zien is het gebied tussen de dorpen Warffum en Uithuizen
(via Usquert) op het Groninger Hogeland. Langs de
Wadwerderweg en de Streeksterweg zijn
veel mooie bouwwerken te zien maar bijvoorbeeld aan de Oude Dijk boven Uithuizen staan ook enkele monumentale Oldambster boerderijen.
Niet alle boerderijen hebben nog een agrarische functie. Er zijn er die zijn omgevormd tot woonboerderij, soms zelfs met b&b. Zie daarvoor
het volgende tabblad. In Oosterwijtwerd doet een boerderij zelfs dienst als eetcafé en theater.
Kijk hier voor nog meer info:
Geschiedenis van de Groninger Boerderij
Interessant om te wandelen of te fietsen
Read in English?