Nergens zo veel middeleeuwse kerken als in Groningen
Nergens ter wereld treft u zo'n hoge dichtheid aan middeleeuwse kerken als in het noorden van Nederland, met name Noord Groningen. In tal van dorpjes
en gehuchten komt u de 12e, 13e en soms zelfs 11e eeuwse bouwwerken tegen. Vaak zult u ze vinden op de lokale
dorpswierde, de door de mens gemaakte
verhoging in het landschap om droge voeten te houden. Naast de middeleeuwse gebedshuizen zijn er ook kerken uit latere tijdperken, variërend van de 17e tot
de 19e eeuw. Hierboven ziet u de afbeeldingen van een aantal bouwwerken, onder op de kaart ziet u ze allemaal staan. In ieder geval alle middeleeuwse kerken
en het gros der gebouwen uit latere tijdperken. Daarnaast vindt u hier ook enkele synagogen in de provincie, de Joodse gebedshuizen. Hier in de noorden
zijn die nog te zien in de stad, in Appingedam en in Winsum.
Typisch Gronings zijn de romanogotische kerken. De Romanogotiek is een tijdperk tijdens de 13e en 14e eeuw, een periode dat de romaanse bouwstijl overging
in de gotische. De gebouwen zijn opgetrokken uit baksteen en vaak (maar niet altijd) staat de toren apart van de kerk. Mooie voorbeelden
zijn de Bartholemeuskerk in Stedum, de Jacobuskerk in Zeerijp, de Sint-Ludgerkerk in Garnwerd, de Kerk van Westerwijtwerd en de Kerk van Niehove. Maar
er zijn er nog veel meer. Drie kerken waarbij het karakter veranderd is, zijn de Kerk van Westernieland, de Georgiuskerk in Stitswerd en de Kerk van Adorp. Daar is fraai
pleisterwerk aan de buitenkant aangebracht. Heel veel van de gebouwen op de kaart hieronder worden ondersteund door Stichting Oude Groninger Kerken
die historische kerkgebouwen in de provincie Groningen willen preserveren en onder de aandacht willen brengen. Veel kerken kunt u van binnen bekijken.
Anderen zijn niet geopend voor bezoekers of worden verhuurd voor bepaalde evenementen. Er zijn ook een flink aantal kerken die onderdeel vormen
van één van de
beschermde dorpsgezichten in Noord Groningen.
Drie kerken op de kaart behoren tevens tot het Grootste Museum
van Nederland. Dat is een initiatief van Museum Catharijneconvent (niet uit de provincie). Het gaat om kerken die uitblinken door hun bijzondere
geschiedenis, architectuur en kunstwerken. Drie van de vier kerken staan in Noord Groningen en dat zijn de Sint-Hippolytuskerk in Middelstum, de Mariakerk
in Krewerd en de Petruskerk in Pieterburen. Veel Groninger kerken hebben overigens ook fraaie orgels. Die van de Mariakerk in Krewerd heeft bijvoorbeeld
een 16e eeuws orgel dat nog bespeeld kan worden.
Beschermheiligen
Veel van de kerken die u op deze pagina vindt zijn dus eeuwen vóór de Reformatie (16e eeuw) gebouwd en toen was het gewoon de kerk te vernoemen
naar een beschermheilige, ook wel patroonheilige genoemd. Velen zult u in Groningen voorbij zie komen, in sommige gevallen meerdere keren. In de provincie zijn dat
Andreas, Bartholomeus, Dionysius, Georgius (Joris), Hippolytus, Jacobus de Meerdere, Johannes, Laurentius, Liudger (Ludgerus), Maria, Nicolaas, Pancratius, Paulus,
Petrus, Sebastiaan, Stefanus en Walfridus. Er zijn ook middeleeuwse kerken die niet meer de naam van een heilige in zich dragen maar waar dat oorspronkelijk wel het geval
was. Zo was de Kerk van Obergum in Winsum bijvoorbeeld vernoemd naar Nicolaas, die van Ulrum naar Catharina, die van Usquert aan Petrus en de Kloosterkerk van Thesinge naar Felicitas.
Kijk op de onderstaande website waar informatie over al deze beschermheiligen te vinden is. Selecteer eerst de letter
en daarna de heilige:
Beschermheiligen - Stichting Oude Groninger Kerken
Interactieve kaart met kerken in Noord Groningen
Bekijk de openingstijden via de websites van de kerken, ook te vinden op de interactieve kaart. Klik op het icoontje van de betreffende
kerk, daarna op de link die leidt naar de bijbehorende website. Kijk daarna (in de meeste gevallen) bij het hoofdstuk 'contact'.
In het geval u de pagina op een smartphone bekijkt:
Bekijk hier de interactieve kaart
Read in English?